Η σιωπηλή βόμβα: Το Ιράν, ο Τραμπ και το ρολόι του πυρηνικού κόσμου – Οι χώρες που έχουν πυρηνικά (πίνακας)

Στη γεωπολιτική, η σκιά είναι πάντα πιο βαριά από την εικόνα. Και στον πυρηνικό κόσμο, η σκιά της απειλής είναι που κινεί τα νήματα. Η πρόσφατη επίθεση του Ντόναλντ Τραμπ στο Ιράν, ανεξαρτήτως μορφής (στρατιωτική ή επικοινωνιακή), δεν είναι ένα ακόμη επεισόδιο στις ταραχώδεις σχέσεις Τεχεράνης – Ουάσινγκτον. Είναι, βαθύτερα, ένα σημείο καμπής στον ακήρυχτο νέο πυρηνικό Ψυχρό Πόλεμο. Το Ιράν δεν έχει πυρηνικά. Αλλά ο τρόμος είναι πως μπορεί να αποκτήσει. Και τότε ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδιος.

Ιράν – Η “Πόρτα” του Πυρηνικού Κλαμπ

Το Ιράν αποτελεί διαχρονικά το πιο κρίσιμο pivot state της Μέσης Ανατολής. Από το 2002, όταν αποκαλύφθηκαν μυστικά προγράμματα εμπλουτισμού ουρανίου σε Νατάνζ και Αράκ, μέχρι σήμερα, η Δύση (και κυρίως οι ΗΠΑ) το παρακολουθούν με ανησυχία.

Το 2015, η συμφωνία JCPOA (Joint Comprehensive Plan of Action) φάνηκε να σταθεροποιεί την κατάσταση. Η Τεχεράνη περιορίζει τον εμπλουτισμό στο 3,67% (από τα 90%+ που απαιτείται για όπλο), με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων. Η συμφωνία λειτουργούσε – μέχρι που το 2018, ο τότε πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αποσύρει τις ΗΠΑ, επαναφέρει κυρώσεις και ξανανοίγει το πυρηνικό κουτί της Πανδώρας.

Από τότε, το Ιράν αυξάνει τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου, βελτιώνει τις τεχνολογίες IR-6 φυγοκεντρητών και δηλώνει πως η συμφωνία έχει πεθάνει. Η Δύση το αντιμετωπίζει σαν κρατική πυρηνική υποψία. Το Ισραήλ, όμως, το αντιμετωπίζει ως άμεση υπαρξιακή απειλή.

Ο Πυρηνικός Χάρτης του Κόσμου: Ποιοι έχουν τη δύναμη της καταστροφής

Ας βάλουμε τα πράγματα σε αριθμούς. Ποιες χώρες έχουν σήμερα πυρηνικά όπλα;

Σύμφωνα με το Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI, 2024):

Ιράν: Δεν διαθέτει επίσημα πυρηνικά. Επισήμως. Η υποψία αρκεί για να πυροδοτήσει συγκρούσεις.

Το συνολικό παγκόσμιο απόθεμα ξεπερνά τις 12.100 πυρηνικές κεφαλές, με περίπου 9.500 σε στρατιωτικά αποθέματα, έτοιμες για χρήση. Το υπόλοιπο βρίσκεται υπό αποσυναρμολόγηση.

Doomsday Clock: 90 δευτερόλεπτα από τα μεσάνυχτα

Το συμβολικό «Ρολόι της Αποκάλυψης», που συντηρεί η Bulletin of the Atomic Scientists, δείχνει πλέον 90 δευτερόλεπτα πριν τα μεσάνυχτα – πιο κοντά στο τέλος από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από το 1947.

Οι λόγοι;

• Η αποσταθεροποίηση των διεθνών συμφωνιών (INF, New START).
• Ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας.
• Η άνοδος της Κίνας.
• Η τεχνητή νοημοσύνη στον πόλεμο.
• Η άρνηση συνεργασίας σε κλιματικές και βιολογικές απειλές.
• Και τώρα, προστίθεται πάλι το Ιράν.

Τραμπ και “Προληπτικό Δόγμα”

Η επιστροφή Τραμπ στην αρένα, είτε μέσω υποψηφιότητας είτε μέσω πολιτικού ακτιβισμού, σηματοδοτεί την επάνοδο του δόγματος της προληπτικής ισχύος. Δεν περιμένεις να δεις το όπλο. Χτυπάς όταν κάποιος μπορεί να το φτιάξει.

Αυτό έκανε το Ισραήλ στο Ιράκ το 1981 με τον αντιδραστήρα Οσιράκ. Αυτό φέρεται να έκανε και στη Συρία το 2007. Αυτό είναι το σενάριο τρόμου που πλανάται πάνω από την Περσία.

Η Μεγάλη Παράνοια: Αν το Ιράν αποκτήσει πυρηνικά, ποιος ακολουθεί;

Αν το Ιράν αποκτήσει πυρηνικά, η Μέση Ανατολή μπαίνει σε ντόμινο πολλαπλών εξοπλισμών. Η Σαουδική Αραβία έχει δηλώσει ευθέως πως “αν το Ιράν το κάνει, θα το κάνουμε κι εμείς”. Η Αίγυπτος και η Τουρκία παρακολουθούν προσεκτικά.

Η περιοχή μπορεί να βρεθεί με 4 πυρηνικές χώρες μέσα σε 10 χρόνια. Σε μία γεωγραφία με εμφύλιες συγκρούσεις, τρομοκρατία, θρησκευτικά χάσματα και έλλειψη σταθερών δημοκρατικών θεσμών.

Τι (δεν) πρέπει να ξεχνάμε

Τα πυρηνικά δεν είναι μόνο όπλα. Είναι σύμβολα ισχύος. Ο φόβος είναι το καύσιμο της αποτροπής. Οι πόλεμοι του μέλλοντος μπορεί να ξεκινούν όχι με το πάτημα κουμπιού, αλλά με την υποψία πως κάποιος έχει δικό του κουμπί.

Η παγκόσμια αστάθεια φοράει πυρηνική προβιά

Το Ιράν είναι το κατώφλι. Δεν έχει (ακόμη) περάσει την πόρτα. Όμως ο Τραμπ, το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία, και οι σκιές ενός πολυπολικού κόσμου, το σπρώχνουν προς αυτήν.

Ο κόσμος μπορεί να μην κινδυνεύει από ένα πυρηνικό χτύπημα αύριο. Αλλά ο κίνδυνος ενός λάθους υπολογισμού, μιας λανθασμένης πληροφορίας, ή ενός πολιτικού τυχοδιώκτη είναι πιο μεγάλος από ποτέ.

Το ερώτημα δεν είναι αν. Είναι πότε. Και ποιος θα πατήσει πρώτος το κουμπί.