Δασμοί Τραμπ: Τι είναι, πώς λειτουργούν και πώς μας επηρεάζουν

Η εφαρμογή παγκόσμιων δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ είναι πλέον πραγματικότητα. Τι είναι όμως αυτοί οι δασμοί, πώς λειτουργούν και πώς θα μας επηρεάσουν;

Σε μια κίνηση που ταρακούνησε τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε αυτό που ονόμασε “Ημέρα απελευθέρωσης”, εφαρμόζοντας μια σειρά σημαντικών δασμών που θα επηρεάσουν το διεθνές εμπόριο.

Το μέτρο αυτό περιλαμβάνει έναν βασικό δασμό 10% για όλο τον κόσμο, έναν ειδικό δασμό 34% για την Κίνα και έναν δασμό 20% για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με ισχύ από τις 5 Απριλίου 2025.

Τι ακριβώς είναι ένας δασμός;

Σύμφωνα με αναλυτικό άρθρο που δημοσιεύτηκε στο gr.euronews, ένας δασμός είναι, με απλά λόγια, ένας φόρος που επιβάλλεται σε ένα αγαθό ή προϊόν που εισάγεται σε μια χώρα όταν αυτό περνάει τα σύνορα. Γνωστός και ως τελωνειακός δασμός, οι επιβαρύνσεις αυτές επιβάλλονται ακριβώς όταν τα αγαθά πρόκειται να εισέλθουν στο εθνικό έδαφος.

Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι εάν μια εταιρεία αποφασίσει να μην καταβάλει τον αντίστοιχο δασμό, τα προϊόντα της απλώς δεν θα μπορέσουν να περάσουν τα σύνορα και, ως εκ τούτου, δεν θα μπορέσει να πουλήσει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες της στη χώρα προορισμού.

Τύποι δασμών ανάλογα με τη λειτουργία τους

Οι δασμοί μπορούν να ταξινομηθούν κυρίως σε δύο κατηγορίες ανάλογα με το σκοπό τους:

• Οι φορολογικοί δασμοί έχουν καθαρά εισπρακτική λειτουργία, δημιουργώντας έσοδα για την κυβέρνηση που τους επιβάλλει.
• Οι προστατευτικοί δασμοί επιδιώκουν να καταστήσουν ακριβότερα τα ξένα προϊόντα, προκειμένου να δώσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στα εγχώρια προϊόντα, προστατεύοντας έτσι την τοπική βιομηχανία.

Κάθε έθνος μπορεί να αναπτύξει τη δική του δασμολογική στρατηγική ανάλογα με τις οικονομικές του ανάγκες, αν και υπάρχουν συμφωνίες μεταξύ χωρών που επιδιώκουν να διευκολύνουν το εμπόριο με τη μείωση ή την εξάλειψη αυτών των φόρων σε ορισμένους τομείς.

Πώς λειτουργούν οι δασμοί στην πράξη

Για να κατανοήσουμε καλύτερα πώς λειτουργεί ένας δασμός στην πράξη, ας εξετάσουμε ένα παράδειγμα: όταν ένα προϊόν παράγεται ή κατασκευάζεται εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών, για παράδειγμα πετρέλαιο από την Ισπανία.

Μια εταιρεία θέλει να αγοράσει ισπανικό πετρέλαιο για να το πουλήσει στις ΗΠΑ, η παραγγελία φτάνει στο τελωνείο των ΗΠΑ και χρεώνεται ο αντίστοιχος δασμός (20% για τα προϊόντα της ΕΕ). Η εισαγωγική εταιρεία έχει διάφορες επιλογές για να χειριστεί αυτό το κόστος επιπλέον του κόστους της ίδιας της παραγγελίας:

• Να απορροφήσει πλήρως το κόστος του δασμού, γεγονός που μειώνει το περιθώριο κέρδους της.
• Να διαπραγματευτεί με τους προμηθευτές της για να επιτύχει χαμηλότερες τιμές ώστε να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις του δασμού.
• Να μοιραστεί το κόστος με τον τελικό καταναλωτή, αυξάνοντας εν μέρει την τιμή του προϊόντος.
• Να μετακυλήσει το πλήρες κόστος στον καταναλωτή, αυξάνοντας την τελική τιμή κατά το πλήρες ποσό του δασμού.

Για να γίνει αυτό κατανοητό με αριθμούς, ας συνεχίσουμε με το παράδειγμα του πετρελαίου από την Ισπανία: αν ένα λίτρο πετρελαίου αξίζει 5 ευρώ, ο δασμός 20% θα ήταν επιπλέον 1 ευρώ. 6 στην αγορά των ΗΠΑ, εάν ο εισαγωγέας αποφασίσει να μετακυλήσει το πλήρες κόστος στον καταναλωτή.

Εάν ο κατασκευαστής αποφασίσει να μην αυξήσει την τιμή στη χώρα προορισμού, είναι πιθανό να επιμερίσει αυτό το πρόσθετο κόστος σε όλες τις πωλήσεις, γεγονός που θα σήμαινε επίσης αύξηση της τιμής του εν λόγω προϊόντος στη χώρα προέλευσης.

Οικονομικές συνέπειες των δασμών

Η επιβολή δασμών δημιουργεί διάφορες επιπτώσεις στην οικονομία, συμπεριλαμβανομένης μιας πιθανής αύξησης του πληθωρισμού βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα και της ανάπτυξης εμπορικού πολέμου όταν οι δασμοί επιστρέφονται από άλλες χώρες. Μεταξύ των επιπτώσεων που επισημαίνονται είναι οι εξής:

• Αυξημένο κόστος για τους εισαγωγείς, οι οποίοι πρέπει να πληρώνουν περισσότερα για να φέρουν αγαθά από το εξωτερικό.
• Αυξημένες τιμές για τους τελικούς καταναλωτές, οι οποίοι γενικά απορροφούν μέρος ή το σύνολο των δασμών.
• Αναδιάρθρωση των αλυσίδων εφοδιασμού, καθώς οι εταιρείες αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για να αποφύγουν τους δασμούς.
• Πιθανή αρνητική αντίδραση των καταναλωτών σε υψηλότερες τιμές ή μειωμένες επιλογές.

Η εφαρμογή δασμών ως απάντηση στους δασμούς του Τραμπ θα συνεπαγόταν, κατά συνέπεια, μελλοντική αύξηση των τιμών των προϊόντων που εισάγονται από τις ΗΠΑ στη χώρα σας.

Η δασμολογική στρατηγική του Τραμπ

Ο Ντόναλντ Τραμπ δικαιολόγησε τη νέα αυτή δασμολογική πολιτική με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας, υποστηρίζοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εφαρμόσουν παρόμοιους δασμούς με εκείνους που επιβάλλουν άλλες χώρες στα αμερικανικά προϊόντα. “Μας χρεώνουν, τους χρεώνουμε, τους χρεώνουμε λιγότερο – πώς μπορεί να ενοχληθεί κανείς;”, δήλωσε ο αμερικανός πρόεδρος κατά τη διάρκεια της ανακοίνωσής του.

Μεταξύ των διακηρυγμένων στόχων της πολιτικής αυτής είναι η αναζωογόνηση της αμερικανικής οικονομίας και η ανοικοδόμηση της εγχώριας βιομηχανίας. Ο Τραμπ δήλωσε ότι τα μέτρα αποτελούν απάντηση σε αυτό που θεωρεί αθέμιτες εμπορικές πρακτικές από άλλες χώρες.

Παγκόσμιος αντίκτυπος της νέας δασμολογικής πολιτικής

Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Τραμπ θα τεθούν σε ισχύ σε δύο φάσεις: από τις 5 Απριλίου θα εφαρμοστεί ο βασικός δασμός του 10%, ενώ από τις 9 Απριλίου θα εφαρμοστούν πρόσθετοι δασμοί, προσαρμοσμένοι ανάλογα με τη χώρα προέλευσης.

Οι αποφάσεις αυτές έχουν κλονίσει σημαντικά τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, δημιουργώντας αβεβαιότητα για το μέλλον του παγκόσμιου εμπορίου. Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι μπορεί να ξεσπάσει εμπορικός πόλεμος εάν οι επηρεαζόμενες χώρες απαντήσουν με δικούς τους δασμούς κατά των αμερικανικών προϊόντων.

Η νέα δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ αντιπροσωπεύει μια σημαντική αλλαγή στη δυναμική του παγκόσμιου εμπορίου, οι πλήρεις συνέπειες της οποίας μένει να φανούν. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι τόσο οι εταιρείες όσο και οι καταναλωτές θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτό το νέο οικονομικό σενάριο που χαρακτηρίζεται από υψηλότερους φραγμούς στο διεθνές εμπόριο και αυτό είναι κάτι που αντανακλάται στα κυριότερα χρηματιστήρια του κόσμου με μεγάλες πτώσεις.