Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ως πολιτικός φιλόσοφος

Όλοι γνωρίζουμε τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη (3 Απριλίου 1770 – 4 Φεβρουαρίου 1843) ως τον θριαμβευτή της άλωσης της Τριπολιτσάς, τον στρατηγικό νου πίσω από την αναίμακτη απελευθέρωση της Καλαμάτας, το νικητή του Δράμαλη στα Δερβενάκια και τον αγωνιστή απέναντι στην τακτική του προσκυνήματος που εφήρμοσε ο Ιμπραήμ πασάς της Αιγύπτου.

Σε αυτό το κείμενο δεν θα ασχοληθώ με τη στρατηγική ιδιοφυία του Γέρου του Μοριά στο πεδίο των μαχών αλλά με μια υποτιμημένη οπτική της προσωπικότητάς του. Αυτή του πολιτικού φιλοσόφου Θ. Κολοκοτρώνη όπως αυτή φαίνεται στην ομιλία του ενώπιον των μαθητών του Βασιλικού γυμνασίου αρρένων στις 8 Οκτωβρίου 1838 στην Πνύκα.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αρχίζει την ομιλία του με μια ιστορική αναδρομή στην αρχαία Ελλάδα όπου «εκεί όπου εγώ επατώ επατούσαν και εδημηγορούσαν τον παλαιό καιρό, άνδρες σοφοί και άνδρες με τους οποίους δεν είμαι άξιος να συγκριθώ». Στη συνέχεια λέει πως θα μιλήσει για όσα προηγήθηκαν της εθνεγερσίας, όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια του αγώνος αλλά και όσα επακολούθησαν προκειμένου «να βγάλουμε συμπερασμούς δια την μέλλουσαν ευτυχίαν σας» όπως αναφέρει ο ίδιος. Αξιοποιεί δηλαδή ως πολιτικός φιλόσοφος την έννοια αλλά και την αίσθηση της ιστορικής συνέχειας με τους αρχαίους Έλληνες αλλά και τη διδακτική της ιστορίας ως πολύτιμης παρακαταθήκης για το μέλλον της Ελλάδος όπως αυτό εξαρτάται από τους μαθητές εις τους οποίους απευθύνεται. Κάνει μια σύντομη ανασκόπηση της κατάστασης εις την οποία είχε περιέλθει το Γένος κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας και πόσο σημαντική είναι η παιδεία στην υπόθεση της ελευθερίας αλλά και στο μικρόβιο της διχόνοιας που, με την υποβοήθηση των ξένων τους οποίους αναφέρει ως «μπαρμπέρηδες που έκαναν πειράματα στου κασίδη το κεφάλι», κατέτρωγε τους Έλληνες και εξαιτίας του κόντεψε να χαθεί ότι είχε κερδηθεί κατά τη διάρκεια της επανάστασης.

Τη διχόνοια θεράπευσε η έλευση του βασιλέως με του οποίου την έλευση ανθίζουν οι τέχνες και η παιδεία και ακμάζουν το εμπόριο και η γεωργία. Όσο δε αυξάνεται η παιδεία τόσο θα αυξάνεται και θα ευτυχεί η πολιτεία. Για αυτή την αύξηση χρειάζεται και η στερέωση της πολιτείας μέσω της καλλιέργειας και της υποστήριξης του Θρόνου. Ο Βασιλεύς είναι νέος και η μοίρα του όπως και των παιδιών του είναι συνδεδεμένη με τη μοίρα του τόπου και όπως θα ζήσετε εσείς μαζί του, θα ζήσουν και τα παιδιά σας με τα παιδιά του λόγω της διαδοχικής φύσης της Βασιλείας.

Στη συνέχεια αναφέρεται στη σημασία της πίστεως και του πατριωτισμού για τη στερέωση της πατρίδας. Σε αυτό το σημείο παραπέμπει και στην προκήρυξη της 24ης Φεβρουαρίου 1821 όπου είπε το περίφημο «όταν πιάσαμε τα όπλα είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ πατρίδος». Υποστηρίζει ότι η μακροημέρευση του έθνους περνάει από την τήρηση της θρησκευτικής πίστης όπου αναφέρει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την περίπτωση των Εβραίων όπου μένουν σταθεροί στην πίστη τους παρά τους διωγμούς.

Τέλος αναφέρεται στην παροδικότητα της ζωής και στην κληρονομιά των προγόνων που πρέπει να διατηρηθεί και στην ανάγκη να υπάρχουν ως θεμέλια της πολιτείας η ομόνοια, η θρησκεία, η καλλιέργεια του θρόνου και η φρόνιμος, όπως λέει ελευθερία.

Εκεί φαίνεται το μεγαλείο της πολιτικής σοφίας του ανδρός. Η ομόνοια ως αντίδοτο στο διχασμό, η πίστη ως αντίδοτο στα άθεα γράμματα, η καλλιέργεια του θρόνου ως παράγοντας θεσμικής ενότητας του έθνους και η φρόνιμη ελευθερία ως υπευθυνότητα έναντι της εθνικής κοινότητας.

*Δημοσιεύτηκε στο facebook από τον Δημήτρη Βερδελή.